Moneta 20 franków szwajcarskich

Potocznie nazywana „Vreneli”, wyemitowana w ponad 58 milionów sztuk należy do jednych z najbardziej znanych monet w Europie.

Awers przedstawia popiersie kobiety zwrócone w lewą stronę. Jej włosy są splecione w gruby warkocz; widoczna części ubioru ozdobiona jest motywem przedstawiającym kwiaty szarotki. Tłem monety jest pejzaż górski. Ponad głową widnieje napis „HELVETIA”. W dolnej części po prawej stronie wybite jest nazwisko projektanta monety: F. Lanrdy. Wzdłuż krawędzi monety bezpośrednio przy rancie biegnie rząd perełek.

Po stronie rewersu znajduje się oznaczenie wartości nominalnej – 20 FR- Liczba „20” oraz litery „FR” są rozdzielone herbem Szwajcarii. Poniżej wybity jest rok emisji a po prawej stronie daty litera „B” - oznaczenie mennicy. Na egzemplarzach powojennych bitych z datą 1935 widnieje po lewej stronie litera „L”. Wewnętrzny rant rewersu również ozdobiony jest drobnymi perełkami. Na rancie monety umieszczonych jest 22 gwiazdek (7/7/8 w sumie 22, każda gwiazdka symbolizuje jeden kanton). Na monetach z lat 1947 i 1949 zmieniono wygląd rantu na: "6 gwiazdek, AD / LEGEM ANNI / MCMXXXI ,1 gwiazdka". Nazwa „Vreneli” pochodzi od zdrobnienia popularnego w Szwajcarii imienia Verena.

Ze względu na swoją popularność Vreneli należą do stałego sortymentu prawie wszystkich handlarzy monet. Pojedyncze egzemplarze są tak samo często handlowane jak i partie liczące 500 lub 1000 sztuk. Cenę prawie wszystkich roczników kształtuje kurs złota. Wynosi ona parę procent powyżej aktualnego notowania kruszcu. Wyjątkami są:

Monety z Gondo – w roku 1987 zostało wybitych 29 sztuk Vreneli ze złota pochodzącego z tego regionu. Egzemplarze te mają jaśniejszy kolor z powodu domieszki srebra do stopu, z którego zostały wykonane. Charakteryzują są małym krzyżem wybitym pośrodku krzyża znajdującego się w herbie Szwajcarii na rewersie monety.
Rocznik 1926 – ilość wybitych monet wynosi jedynie 50 000 sztuk.

Parametry monety

W skład stopu z jakiego wytwarzane były Vreneli wchodzi złoto (90%) oraz miedź (10%). Dodatek miedzi powoduje nieco czerwonawy odcień koloru monet. Waga monety została określona na 6,45 grama z czego zawartość czystego wynosi złota 5,81 grama a średnica na 21 mm. Grubość monety wynosi 1,25 mm.

Do popularności tej monety na rynkach europejskich przyczynia się nie duża ilość czystego złota pozwalająca na inwestycję bez potrzeby angażowania dużego kapitału. W momencie sprzedaży umożliwia to precyzyjne określenie konkretnej ilości złota przeznaczonego do wymiany handlowej.

Vreneli – łącznie z dolarami i niemieckim markami okresu cesarstwa – należą do najczęściej fałszowanych monet z jakimi w mojej ponad 35 letniej praktyce zawodowej się spotkałem. Ilość różnych wariantów fałszerstw poszczególnych roczników jest godna uwagi. Jednakże nie można z tej liczby wyłonić jakiegoś szczególnego faworyta (jak np. rocznik 1904 pośród dolarów).

Zadziwiającym faktem jest to, że rocznik 1935 nie należy do grupy najczęściej podrabianych monet. Monety bite z datą 1935 L B – z powodu ogromnej liczby wyprodukowanych egzemplarzy, ponad 20 000 000 sztuk – są, ostrożnie mówiąc, nie najwyższej jakości. To znacznie ułatwia pracę fałszerzom. W pewnych przypadkach możemy mieć do czynienia z pewnym paradoksem; jakość niektórych fałszerstw jest wyższa niż oryginalnie wyprodukowanej monety.

Wiele znanych mi kopi jest zrobionych ze złota, którego próba odpowiada oryginałowi lub jest nieco niższa od próby 0,900. To stwarza problem podczas identyfikacji fałszerstwa. Wskazania wartości urządzeń bazujących na pomiarze przewodnictwa elektrycznego będą wynosić pomiędzy 9,1 i 8,45 MS/m i odpowiadać parametrom oryginalnej monety.

Konkretnym przykładem takiego falsyfikatu są 20 FR. rocznik 1922 B. Kopia ta jest interesująca z tego powodu, że rocznik ten został podrobiony w 4 wariantach (tyle jest mi znanych), każdy z nich jest wykonany metodą bicia i każdy innym stemplem. Jakość wykonania falsyfikatów jest różna, od bardzo dobrej do przeciętnej. Moneta waży 6,52 grama, średnica wynosi 21,06 mm a grubość 1,12 mm. Wartość przewodnictwa elektrycznego wynosi 9,4 MS/m przy użyciu sondy o częstotliwości 120 KHz. Pomiar dokonałem urządzeniem Sigmascope C. Skład stopu przedstawia się następująco:

88,6% Au;
10,3% Cu;
0,83% Ag;
0,04% Zn;

Wyniki te otrzymałem za pomocą urządzenia XRAY XAN 220.

Fałszerstwo należy do grupy monet wykonanych techniką bicia

Awers wykonany jest z relatywnie dużą wiernością.

Przy dokładniejszym badaniu widoczny jest drobny, negatywny błąd na szpicu nosa

Krój czcionki liter „H” oraz” A” odbiega od formy oraz jakości oryginalnych liter

W okolicy górnej części „A” widoczny jest pozytywny punkt.

Po stronie rewersu uwagę przyciąga niedokładnie wybita data.

Cyfry mają zbliżoną formę do oryginału, jednak ich zaokrąglone brzegi są dobrze widoczne

Kształt oraz sposób bicia litery „B” odbiega od pierwowzoru

Drugim miejscem, w którym widoczna jest różnica pomiędzy falsyfikatem a prawdziwą monetą jest dolna część herbu Szwajcarii.

W przypadku kopii widoczne jest negatywne wgłębienie o podłużnym kształcie

Również na rancie monety widoczne są różnice. Kształt gwiazdek jest inny niż na prawdziwej oryginalnej monecie.

W jednym miejscu wyraźnie widoczna jest pozytywna cienka linia sięgająca około ¾ szerokości rantu

Podsumowanie

Opisane powyżej cechy typowe dla tego fałszerstwa nie są wszystkimi jakie na tej monecie występują.Są to tylko wskaźniki mogące ułatwić identyfikację fałszerstwa. Oczywiście należy zachować ostrożność w interpretacji własnej analizy monety a opisanymi tu przykładami.

Nie każda moneta posiadająca pozytywny punkt na powierzchni musi być fałszerstwem…

W przypadku gdybyście Państwo stwierdzili obecność podobnych cech na swoich monetach proszę się skontaktować ze specjalistą, który przy pomocy dodatkowych urządzeń będzie w stanie stwierdzić autentyczność monety.

Autor: Piotr Zgorzyński